تامین مواد غذایی غنی و دوستدار محیط زیست / شرکت دیوار سبز
حفظ منابع آب و خاک در دنیا اهمیت زیادی دارد و بر این اساس، کشاورزی پیشرفته و صیانتی می‌تواند در تامین مواد غذایی مورد نیاز و حفظ این منابع تاثیرگذار باشد؛ ضرورتی که جهان با درک آن، به سمت تاکید بر سبد غذایی غنی و در عین حال دوستدار محیط زیست گام برداشته است.
دهم فوریه (۲۱ بهمن ماه) به عنوان روز جهانی حبوبات در تقویم سازمان ملل ثبت شده است و از امسال به عنوان روزی برای ترویج مصرف دانه‌هایی که علاوه بر ارزش غذایی، تاثیر مطلوب بر محیط زیست دارند، گرامی داشته می‌شود.
مجمع عمومی سازمان ملل با توجه به آثار مطلوب منابع پروتئین گیاهی از جمله برای محیط زیست، مصرف این دانه‌های خوراکی را تشویق می‌کند و در تلاش برای تداوم و جهانی کردن اقداماتی است که در سال ۲۰۱۶ میلادی به عنوان سال بین‌المللی حبوبات، آغاز شد.
بر این اساس، «علی مریدی» مدیرکل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست گفت: منابع آبی و وضعیت محیط زیست کشور مناسب نیست از این رو میطلبد در کنار تامین منابع غذایی مناسب، به فکر حفظ این منابع نیز باشیم.
وی درباره نامگذاری یک روز به نام حبوبات از سوی سازمان ملل افزود: این موضوع تا حدی به امکان جایگزینی محصولاتی مانند حبوبات با محصولات دامی مانند گوشت قرمز و سفید مربوط است، این مساله هم از لحاظ امنیت غذایی و هم حفظ محیط زیست و منابع آبی بسیار حایز اهمیت است.
وی با اشاره به این که این مساله از دو جنبه منابع آب آن هم آب مجازی و فرسایش خاک قابل بررسی است، گفت: تقریبا یک دهه است که موضوع آب مجازی وارد ادبیات منابع آب و مباحث کشاورزی ما شده است، آب مجازی میزان آبی است که برای تولید یک محصول چه کشاورزی و چه صنعتی مصرف می‌شود.
به گفته مریدی، با توجه به اهمیت موضوع، در کشورمان وزارتخانه‌های نیرو و جهاد کشاورزی به طور جداگانه میزان آب مجازی محصولات مختلف را به دست آورده‌اند، همچنین در سندهای بین‌المللی نیز این اعداد محاسبه شده است که مثلا برای تولید یک کیلوگرم از هر محصول اعم از کشاورزی و صنعتی چه مقدار آب مصرف می‌شود.
مدیرکل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: مثلا اگر می‌گوییم برای تولید یک کیلوگرم گوشت قرمز ۱۳ هزار لیتر آب لازم است، میزان آب برای تولید علوفه و آبی که دام می‌خورد نیز در آن دیده شده است.
«اعداد آب مجازی می‌تواند تا حدودی متفاوت باشد اما طبق یکی از اسناد، برای یک کیلوگرم برنج دو هزار و ۵۰۰ لیتر آب مصرف می‌شود، یک کیلوگرم گوشت مرغ سه هزار و ۷۰۰ لیتر، یک کیلوگرم گوشت گوساله ۱۵ هزار لیتر، یک عدد تخم‌مرغ ۱۳۵ لیتر، یک کیلوگرم گندم هزار و ۳۰۰ لیتر، یک کیلوگرم جو هزار و ۴۰۰ لیتر آب مصرف می‌شود در حالی که برای تولید یک کیلوگرم حبوبات به ۵۰ لیتر آب نیاز است.»
مریدی تاکید کرد: مقایسه این اعداد نشان می‌دهد که اگر نیاز غذایی انسان‌ها را از طریق محصولات کم آب‌بَر تغییر دهیم و به این سمت حرکت کنیم، می‌تواند یکی از راهکارهایی باشد که تا حد زیادی در بحث امنیت غذایی در کنار حفظ منابع آب به ما کمک کند.
وی اظهار داشت: بر این اساس و با توجه به شرایط منابع آبی کشور، کشت حبوبات از لحاظ مصرف آب نسبت به تولید گوشت به عنوان منبع پروتیین مقرون به صرفه‌تر است و می‌توانیم منابع آبی خود را حفظ کنیم.
مریدی گفت: به عنوان مثال اگر یک رژیم غذایی با گوشت قرمز داشته باشیم میزان آب مجازی که مصرف می‌شود حدود پنج هزار و ۲۰۰ لیتر به ازای هر نفر در روز است، اگر این فرد در رژیم غذایی به جای ۱۰۰ درصد گوشت قرمز، ۵۰ درصد آن را با گوشت مرغ جایگزین کند، میزان آب مجازی مصرف روزانه، حدود چهار هزار و ۷۰۰ تا چهار هزار و ۸۰۰ لیتر می‌شود.
وی ادامه داد: حال اگر این رژیم غذایی را به سمت سبزیجات و حبوبات ببریم، یعنی گوشت قرمز را تا حد زیادی از آن حذف کنیم میزان مصرف آب مجازی حدود دو هزار و ۵۰۰ لیتر در روز برای هر نفر می‌شود یعنی با عوض کردن رژیم غذایی گوشتی به سمت سبزیجات و حبوبات، میزان آب مصرفی به ازای هر نفر تقریبا نصف می‌شود.
این یکی از موضوعاتی است که در برنامه‌ریزی کلان کشور باید دیده شود و یکی از راهکارها این است که در کنار بحث راهبردی و مهم امنیت غذایی، بحث حفظ منابع آب را هم داشته باشیم، در واقع اگر بخواهیم با این روش در بحث مواد غذایی خودکفا شویم تا چند سال آینده دیگر اثری از منابع آبی ما باقی نمی‌ماند اما اگر کشاورزی خود را مدرن و سبد غذایی را اصلاح کنیم، می‌توانیم علاوه بر حفظ منابع آبی و تالاب‌ها، در مقوله امنیت غذایی هم خودکفا شویم.
