روف گاردن یا بام سبز چیست و چه کاربردی دارد؟

آیا تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید که پشت‌بام خانه یا ساختمان‌تان را به یک بهشت سبز و آرامش‌بخش تبدیل کنید؟

در دنیای امروز که فضاهای شهری هر روز متراکم‌تر و جمعیت شهرها هر روز بیشتر می‌شود. فضاهای سبز و پارک‌ها همیشه شلوغ هستند یا ممکن است از محل زندگی شما دور باشد پس بهتر است به فکر یکی از جذاب‌ترین راهکارها برای حل این مشکل باشید و حس پیاده‌روی دوباره در دل طبیعت را به خودتان هدیه بدهید.

روف گاردن یا بام سبز علاوه بر زیبایی ظاهری ساختمان‌ها باعث کاهش دمای محیط، تصفیه هوا و حتی صرفه‌جویی در مصرف انرژی می‌شوند. در ادامه این مقاله دیوار سبز با ما همراه باشید تا به دنیای شگفت‌انگیز روف گاردن‌ها سفر کنیم و به شما بگوییم روف گاردن چیست و چه کاربردی دارد.

روف گاردن چیست؟

روف گاردن یا بام سبز (roof garden) ، به باغ‌ها یا فضاهای سبزی گفته می‌شود که روی پشت‌بام ساختمان‌‌های تجاری یا مسکونی ساخته می‌شوند. این فضاها اغلب شامل گیاهان، درختان، گل‌ها، محوطه‌سازی و ابزارهای نورپردازی هستند و به عنوان یک نقطه تفریحی، زیبایی‌بخش و گاهی هم برای کشاورزی شهری استفاده می‌شوند. این فضاها علاوه بر افزایش زیبایی محل، می‌توانند به بهبود کیفیت هوا، کاهش گرمایش محیطی، انرژی‌های ذخیره‌شده و حتی افزایش عمر ساختمان کمک کنند.

اجزای تشکیل دهنده روف گاردن چیست؟

روف گاردن می‌تواند از قراردادن چند گلدان روی پشت بام آغاز و به اجرای باغ و فضاهای سبزی مثل پارک ختم شود. روف گاردن (بام سبز) از چند لایه و اجزا تشکیل می‌شود که هر کدام نقش مهمی در زیبایی، عملکرد و دوام کار دارند که در ادامه به شکل جزئی با هرکدام آشنا می‌شویم:

• لایه عایق رطوبتی

این لایه از نفوذ آب به سقف و سازه جلوگیری می‌کند و برای محافظت از ساختمان در برابر آسیب‌های رطوبتی ضروری است. جنس آن اغلب از پلیمرهای مقاوم یا مواد ضدآب خاص است.

• لایه محافظ ریشه

لایه محافظ ریشه برای جلوگیری از نفوذ ریشه گیاهان به لایه‌های زیرین سقف استفاده و باعث افزایش عمر و پایداری روف گاردن می‌شود.

• لایه زهکشی

لایه زهکشی به هدایت آب اضافی به سمت خروجی‌های مشخص کمک کرده و از ماندن آب روی بام جلوگیری می‌کند. زهکشی مناسب مانع پوسیدگی ریشه‌ها و آسیب به گیاهان می‌شود.

• لایه فیلتر

لایه‌ای نازک که از عبور خاک و ذرات ریز به سیستم زهکشی جلوگیری می‌کند. این لایه کیفیت زهکشی را حفظ کرده و جلوی گرفتگی آن را می‌گیرد.

• بستر کاشت

بستر کاشت همان خاک یا محیط کشت مخصوصی است که متناسب با نوع گیاهان انتخاب می‌شود. این بستر باید سبک، غنی از مواد مغذی و دارای زهکشی خوب باشد تا رشد سالم گیاهان را تضمین کند.

• گیاهان

انتخاب گیاهان بسته به اقلیم منطقه، میزان آفتاب‌گیری و نوع کاربری فضا متفاوت است. از گیاهان زینتی، گل‌ها، درختچه‌ها و حتی سبزیجات و گیاهان خوراکی می‌توانید برای روف گاردن استفاده کنید.

• سیستم آبیاری

سیستم آبیاری قطره‌ای یا خودکار به مدیریت بهتر مصرف آب کمک کرده و رشد پایدار گیاهان را تضمین می‌کند. انتخاب سیستم مناسب به وسعت و نوع گیاهان بستگی دارد.

• المان‌های دکوراتیو و تجهیزاتی

نیمکت، میز، صندلی، آلاچیق، پرگولا، فلاورباکس و نورپردازی می‌توانند فضای روف گاردن را به محیطی دلپذیر و کاربردی تبدیل کند.

• نورپردازی

نورپردازی مناسب علاوه بر زیبایی در شب، به افزایش ایمنی فضا کمک می‌کند. نورپردازی خلاقانه می‌تواند جذابیت بصری فضا را بیشترکند.

• سیستم‌های عایق حرارتی و صوتی

برخی روف گاردن‌ها شامل لایه‌های عایق حرارتی و صوتی هستند. این عایق‌ها اغلب برای بهبود کارایی انرژی و کاهش انتقال سروصدا به ساختمان کاربرد دارند.

مزایا و معایب روف گاردن

روف گاردن هم مانند هر تاسیسات و امکاناتی مزایا و معایب خاص خود را دارد که از جمله مهم‌ترین این مزایا و معایب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

مزایای روف گاردن

• افزایش زیبایی و ارزش ساختمان
• کاهش انتقال حرارت و صدا به داخل ساختمان
• بهبود کیفیت هوا با جذب دی‌اکسیدکربن و تولید اکسیژن
• مدیریت آب باران و کاهش روان‌آب و جلوگیری از آب‌گرفتگی
• کاهش نیاز به سیستم‌های گرمایش و سرمایش
• افزایش تنوع زیستی با جذب پرندگان و حشرات مفید
• ایجاد فضای زیبا برای استراحت و تفریح
• امکان کاشت سبزیجات و گیاهان خوراکی (کشاورزی شهری)

معایب روف گاردن

• هزینه بالا به‌دلیل اجرای تخصصی و نیاز به زیرساخت‌های مناسب
• نیاز به آبیاری، هرس و بازبینی تأسیسات
• تحمیل کردن وزن اضافی روی سقف
• احتمال نفوذ آب به ساختمان در صورت آسیب به عایق
• نیازمند سیستم‌های تخصصی مثل زهکشی، آبیاری و نورپردازی

انواع روف گاردن چیست ؛  انواع بام سبز

روف گاردن‌ها بر اساس نوع کاربری، میزان نگهداری و عمق بستر کشت به چند دسته اصلی تقسیم می‌شوند. در ادامه برخی از رایج‌ترین انواع روف گاردن را معرفی می‌کنیم:

روف گاردن گسترده  (Extensive Green Roof)

روف گاردن گسترده با هدف کاهش وزن و نگهداری ساده طراحی شده و بیشتر به منظور بهبود عایق حرارتی و جذب آب باران به کار می‌رود. از ویژگی‌های این روف گاردن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بستر کشت با عمق 5 تا 15 سانتی‌متر
• استفاده از گیاهان مقاوم مثل ساکولنت‌ها و خزه‌ها
• نیاز به حداقل نگهداری و آبیاری
• مناسب برای فضاهای وسیع با دسترسی محدود

روف گاردن متمرکز (Intensive Green Roof)

روف گاردن متمرکز شباهت زیادی به باغ‌های سنتی دارد و می‌تواند شامل درختچه‌ها، چمن، گل‌های زینتی و حتی مبلمان و تجهیزات باشد. این روف گاردن دارای بستر کشت عمق بیش از 25 سانتی‌متر است و بیشتر برای پشت‌بام‌هایی که استحکام بالا و دسترسی ساده دارند، مناسب است. این بام سبز نیاز به نگهداری و آبیاری مداوم دارد و می‌توانید در آن از مبلمان استفاده کنید و آن را فضای تفریحی تبدیل کنید.

روف گاردن نیمه متمرکز (Semi-Intensive Green Roof)

روف گاردن نیمه متمرکز ترکیبی از ویژگی‌های روف گاردن گسترده و متمرکز است و علاوه بر گیاهان کم‌ارتفاع، می‌توانید در آن درختچه‌ها و گل‌های زینتی را هم بکارید. مهم‌ترین ویژگی‌های این روف گاردن عبارت است از:

• بستر کشت متوسط با عمق 10 تا 25 سانتی‌متر
• نیاز به نگهداری و آبیاری منظم
• مناسب برای فضاهایی با دسترسی متوسط
• امکان ایجاد تنوع گونه‌های گیاهی

روف گاردن ماژولار (Modular Green Roof)

روف گاردن ماژولار از گیاهان در فلاورباکس‌ها یا گلدان‌های جداگانه ساخته شده که به شکل ماژولار کنار هم چیده می‌شوند. در این روش امکان جابه‌جایی و تغییر دکوراسیون آسان است و می‌توانید تنوع زیادی در اجرای آن داشته باشید. همچنین بسیار سریع و با هزینه کم قابل اجراست و برای پروژه‌های کوچک یا موقت بیشتر پیشنهاد می‌شود.

روف گاردن با کاربری خاص (Functional Green Roof)

این نوع روف گاردن علاوه بر زیبایی، برای کاربری‌های خاص مانند کشاورزی شهری، تولید سبزیجات و میوه یا باغ‌های خوراکی طراحی می‌شود. از ویژگی‌های این روف گاردن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• امکان ایجاد بستر کشت با عمق متغیر دارد.
• به سیستم آبیاری و مدیریت حرفه‌ای نیاز دارد.
• برای پروژه‌های کشاورزی یا رستوران‌ها و کافه‌ها با فضای سبز مناسب است.

مراحل اجرا و پیاده سازی روف گاردن

برای اجرا و پیاده‌سازی روف گاردن باید ابتدا طرح اولیه را بریزید سپس مراحل زیر را طی کنید.

1-     زیرسازی روف گاردن

پس از طراحی و مشخص کردن نوع روف گاردن نوبت زیر سازی است. مهم‌ترین اقداماتی که در زیر سازی انجام می‌شود، عبارتند از:

• محاسبه بار مجاز و اجرای شبکه‌بندی آهنی با قوطی‌های 4×4  یا 4×8
• ایجاد شیب مناسب برای هدایت آب و اجرای لایه‌های عایق مانند ایزوگام یا ژئوتکستایل
• پوشش قوطی‌ها با ضدزنگ و تنظیم ارتفاع شبکه برای عبور تأسیسات و آب

2-    اجرای تأسیسات

پس از زیرسازی نوبت به اجرای تاسیسات می‌رسد. در این مرحله اقدامات زیر انجام می‌شود:

• لوله‌های آب، شلنگ‌های آبیاری و سیستم مه‌پاش از زیر شبکه عبور می‌کند.
• لوله‌کشی برق و سیستم نورپردازی در نقاط طراحی‌شده انجام‌ می‌شود.
• لوله‌کشی گاز در صورت نیاز انجام می‌شود.

3-    اجرای باکس گل و گیاه

در مرحله بعد باکس‌های گل و گیاهان ساخته می‌شود. این مرحله اغلب با اقدامات زیر همراه است:

• ساخت باکس‌های فلزی متصل به شبکه آهنی و پوشش آن‌ها با ورق گالوانیزه
• ایجاد سوراخ در کف باکس برای زهکشی و پوشاندن داخل باکس با ژئوتکستایل
• افزودن خاک و کاشت گیاهان همراه با تنظیم سیستم آبیاری
• نصب چوب ترمو روی زیرساز برای زیباسازی

4-    نصب ورق پانچ و چوب ترمووود

در مرحله آخر باید اقدامات مربوط به نصب پانچ و چوب ترمووود انجام شود. مهم‌ترین کارها در این مرحله عبارتند از:

• جوشکاری ورق پانچ روی شبکه آهنی برای زهکشی آب باران
• پوشاندن ورق پانچ با چمن مصنوعی و استفاده از چوب ترمو در قسمت‌های طراحی‌شده
• نصب آلاچیق، مبلمان و تجهیزات نورپردازی مطابق نقشه‌های طراحی

اهمیت تعمیر و نگهداری روف گاردن

نگهداری روف گاردن یکی از مهم‌ترین موانع نصب و اجرای روف گاردن است  آنها تلقی می شود. اما باید بدانید روف گاردن به دلیل قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی مانند باران، باد، نور مستقیم خورشید و تغییرات دما، نیازمند تعمیر و نگهداری منظم است؛ پس باید برنامه منظمی برای نگهداری از آن داشته‌باشید. به عقیده متخصصین ساختمان‌هایی که از روف گاردن استفاده می‌کنند باید دو بار در سال بررسی شوند تا بهترین بازدهی را داشته باشند. برخی از دلایل اهمیت بالای تعمیر و نگهداری روف گاردن عبارتند از:

• تعمیرات به‌موقع از آسیب‌دیدگی لایه‌های عایق، شبکه آهنی و سیستم زهکشی جلوگیری کرده و باعث افزایش دوام و عملکرد صحیح روف گاردن می‌شود.
• گیاهان برای رشد به آبیاری منظم، هرس و کوددهی نیاز دارند. بررسی مداوم وضعیت خاک و جلوگیری از شیوع آفات یا بیماری‌ها به حفظ شادابی و زیبایی گیاهان کمک می‌کند.
• انسداد سیستم زهکشی یا آسیب به لایه‌های عایق می‌تواند منجر به جمع شدن آب و ایجاد نشتی در ساختمان شود. بررسی دوره‌ای این بخش‌ها برای جلوگیری از چنین مشکلاتی ضروری است.
• نگهداری منظم و شناسایی مشکلات کوچک پیش از بروز خرابی‌های بزرگ، هزینه‌های احتمالی تعمیرات اساسی را کاهش می‌دهد.
• سیستم‌های آبیاری و نورپردازی به تنظیمات دوره‌ای نیاز دارند تا با کمترین مصرف انرژی و آب، عملکرد بهینه داشته باشند. بازبینی و تعمیر آن‌ها از خرابی‌های ناگهانی و هزینه‌های سرسام آور جلوگیری می‌کند.
• نگهداری صحیح از مبلمان، آلاچیق و چوب ترمووود به جلوگیری از فرسایش و حفظ زیبایی روف گاردن کمک می‌کند. علاوه بر این، ایمنی کاربران را تضمین می‌کند.

آنچه درباره روف گاردن و کاربرد آن آموختیم

روف گاردن یا بام سبز، ترکیبی هوشمندانه از زیبایی، پایداری و کاربری است که مزایای زیادی مانند کاهش مصرف انرژی، بهبود کیفیت هوا، مدیریت آب باران و ایجاد فضایی برای استراحت و تفریح را برای شما به همراه دارد. این فضای سبز نه تنها باعث افزایش ارزش ساختمان می‌شود، بلکه با فراهم کردن یک محیط آرامش‌بخش، تأثیر مثبتی بر سلامت روحی و جسمی افراد می‌گذارد.

با این حال، روف گاردن به زیرساخت قوی، طراحی دقیق و نگهداری مداوم نیاز دارد. چالش‌هایی مانند هزینه‌های اولیه، وزن اضافی و ریسک نشت آب از جمله مواردی هستند که باید در نظر گرفته شوند. انتخاب درست نوع روف گاردن و برنامه‌ریزی برای تعمیرات دوره‌ای، می‌تواند این چالش‌ها را به حداقل برساند و مزایای آن را به حداکثر برساند.

برای اینکه بتوانید چالش‌های پیاده سازی روف گاردن را از بین ببرید باید از یک شرکت حرفه‌ای و متخصص برای طراحی روف گاردن کمک بگیرید. شرکت دیوار سبز با سال‌ها سابقه درخشان در زمینه طراحی و اجرای روف گاردن، دیوار سبز، تراس سبز و … آماده ارائه خدمت به شماست. کافیست برای مشاوره و دریافت قیمت با شماره 09124949239 تماس بگیرید تا از مشاوره رایگان ما استفاده کنید.