گل رز، گل عشق، صلح و دوستی است. کمتر کسی را می‌توان پیدا کرد که در زندگی خود، این گل زیبا را برای بیان احساسات خود به دیگران به کار نبرده باشد. جالب است بدانید که بعضی تحقیقات و بررسی فسیل‌های بدست آمده از ایالت کلرادو در ایالات متحده، نشان می‌دهد سابقه گل رز به ۳۵ میلیون سال قبل بر می‌گردد.
رز علاوه بر زیبایی، خواص دیگری هم دارد. در پزشکی، گل رز به علت داشتن ترکیبات آلی مانند آلکالوئیدها و فلاونوئیدها، برای کاهش فشار عصبی، درمان افسردگی و ترمیم پوست بکار رفته است. گفته می شود که عصاره گل رز کاهنده فعالیت اعصاب سمپاتیک است و در مقابل فعالیت اعصاب پاراسمپاتیک – که باعث آرامش می شود – را تقویت می کند. به همین جهت عصاره این گیاه دارای خاصیت آرام بخشی است. کاربردهای پزشکی عصاره گل رز علاوه بر ایران که در طب سنتی جایگاه ویژه ای دارد، در بسیاری از کشورها مورد تایید پزشکان و محققان قرار گرفته است. همچنین برخی انواع رز در صنعت عطرسازی و گلاب گیری نقش مهمی دارند.
گونه‌شناسی
گل رز یکی از گیاهان زینتی در خانواده گل سرخیان (Rosaceae) است. در این خانواده، از گیاه بوته ای تا درخت حضور دارد. بوته‌هایی مانند تمشک و توت فرنگی و همینطور برخی از درختان میوه مانند درخت سیب، گیلاس، بادام، زردآلو، هلو و… از خویشاوندان گل رز هستند که با هم در این خانواده طبقه بندی می شوند. گیاه رز یک گیاه گلدار چوبی و چند ساله متعلق به جنس Rosa است. از انواع بوته ای با ساقه‌های غیر منعطف که شاخه و ساقه‌های برافراشته دارند، تا انواع بالارونده که شاخه‌های آن می توانند روی سطوح عمودی رشد کنند، در بین این گیاهان قابل مشاهده است.
زمین و خاک مساعد برای پرورش گل سُرخ :
برای آنکه بتوان یک باغ گل سُرخ احداث کرد یا آنکه بوته‌هایی را که در باغچه یا حاشیه خاک می‌کارند بطور کامل نمو کرده و از همه جهت جالب توجه باشد، باید دید گل سُرخ در چه نوع خاک بهتر از سایر گلها تغذیه کرده و می‌تواند در آنجا تا حد طبیعی رُشد و پرورش یابد. بهترین زمین برای کاشتن گل سُرخ‌ها زمینی است که دارای خاک رُسی و شنی تازه باشد.
این قسم خاک کمی سنگین است و وقتی آن را آب می دهند خاک به ابزار کار می‌چسبد ولی بزودی رطوبت اضافی را از خود رد کرده و در آن به آسانی می‌توان کار کرد. در چنین خاکی ریشه‌های گل سُرخ به اطراف منتشر شده وسائل تغذیه کافی برای بوته را فراهم ساخته و گلریزان فراوانی میکند. برعکس زمین‌های آهکی که خاکش مقادیر زیادی مواد آهکی مانند کاربنات دو سود داشته باشد برای کاشتن گل سرخ به هیچ وجه مناسب نیست. مقدار آهکی که در خاک برای بوته‌های گل سرخ لازم است به نسبت مواد موجود در خاک و همینطور به نسبت نژادهای مختلف گل باید تفاوت داشته باشد.
چنانچه در زمین‌های رُسی و شنی مقدار آهک نباید از ۱۰ تا ۱۵ درصد و در زمین‌های شنی از ۵ درصد تجاوز کند.
زمین‌های شنی که در خاکش رُس یافت نمی شود، برای پرورش گل سرخ مناسب نیست. مگر آنکه آنرا به‌حد کافی با مواد پوسیده نباتی و حیوانی مخلوط کنند تا همیشه خاک را تازه نگه دارد.
نکته قابل توجه آن است که نباید تصور شود چون خاک رُسی و شنی برای تربیت گل مساعد است می‌توان بوته‌های گل سرخ را در خاکهای رُسی نیز کاشت. بنابراین باید دانست که کاشتن گل سرخ در زمین‌های رُسی یا شنی خالص یا آنها که بیش از ۱۵ درصد مواد آهکی دارند زحمت بیهوده است و بوته‌های گل در چنین زمین‌ها، همیشه زرد و رنجور و برگ‌هایشان زودتر از موقع می‌ریزد و در مدت کوتاهی خشک می‌شود و از بین می‌رود.
زمین را باید قبلا به عمق ۶۰ تا ۸۰ سانتیمتر کاملا برگرداند و سنگ‌های درشت و مواد زائد را از آن بیرون کشید. بعد برای هر صد متر مربع ۳۰۰ تا ۴۰۰ کیلوگرم کود تجزیه شده و ساخته را خوب با خاک مخلوط ساخت. بهتر است این کار در آبان ماه و چند هفته قبل از موقع کاشتن بوته‌ها صورت گیرد. اگر زمینی را که در اختیار دارید از زمین‌های سبک است( مانند زمین‌های شنی خالص یا هر نوع خاکی که شن آن زیادتر از سایر ترکیباتش باشد) باید با آن، کود سنگین که بتواند خاک را قابل نگهداری رطوبت کند مخلوط کنید. بهترین کود برای چنین زمین کود گاوی ساخته شده است، زیرا کود گاوی به زمین‌های سبک قابلیت حفظ و نگهداری رطوبت را می‌دهد و از نظر مواد مغذی و پوسیده آنرا غنی می‌سازد.
اگر زمین از نوع رسی و شنی است یعنی مواد رُسی آن برتری دارد باید برای اصلاح آن از کودهای سبک تازه که بتواند سنگینی خاک را اصلاح کند و آنرا قابل جذب آب نماید ( مانند پِهِن اسب تجزیه شده و پوسیده یا کود گوسفندی نرم ) به حد کافی و زیاد، مدت‌ها قبل از رسیدن موقع کاشت مخلوط کنید. بهتر است این کار را اوایل پائیز انجام دهید و تا موقع کاشتن چند دفعه زمین را برگردانید تا خاک دارای خلل و فرج لازم برای نفوذ و جذب آب شود. برای تکمیل کودهای سبک که با خاکهای رُسی و شنی مخلوط می‌کنند باید از کودهای شیمیایی مخصوصآ آن دسته که مواد پطاسی آن بیشتر است استفاده نمود. پس از آنکه بوته‌های گل را در باغ یا نقاطی که برای این کار تخصیص داده شده کاشتید نسبت به جنس زمین باید آنها را هر سال (اگر خاک سبک است ) یا هردو سال یک مرتبه ( اگر خاک سنگین است ) کود بدهید و میزان کود لازم همان ۳۰۰ کیلوگرم برای هر صد متر مربع است که اواخر پائیز روی زمین پهن کرده به کمک شن کش و چنگال یا بیل آنرا زیر خاک کنید.
مواظبت‌های دیگری که بوته‌های گل سرخ لازم دارد به طور خلاصه عبارت است از:
الف – حذف پاجوش‌هائی که از پایه بوته‌ها یعنی از نسترن‌های کوهی بیرون می‌آید که باید جدآ مراقبت شود زیرا اگر پاچوش‌ها را نبرید، مواد مغذی را که باید به بوته برسد جذب و مصرف می کند و بوته را ضعیف کرده یا می‌خشکاند.
ب – آبیاری مرتب و منظم بوته‌ها به تناسب فصل مخصوصآ در زمین‌های سبک گرم تابستان.
ج – چیدن ته گلها پس از ریختن گلبرگ‌ها که باید از نیم سانتیمتر بالای آخرین برگ شاخه که منتهی به گل شده قطع نمود.
د – مراقبت و جلوگیری از ابتلاء بوته‌ها به انواع امراض قارچی یا میکروبی و حیوانی به شرحی که در آفات گیاهی گفته شده.
ه – هَرَس بوته‌ها که باید اواخر زمستان انجام شود تا در نتیجه شاخه‌های نازک و ضعیف حذف شده و شاخه‌های قوی و گلدار جانشین آنها گردد. برای آنکه بتوان به طور محسوس قوت و قدرت بوته‌های گل سرخ را زیاد کرد، باید از کودهای شیمیایی به عنوان کود تکمیلی استفاده نمود، ولی مصرف این کودها باید با اطلاع کامل از وضعیت خاک و زمین که بوسیله تجزیه شیمیایی روشن می‌شود انجام شود، زیرا قبل از استعمال کود شیمیایی باید دانست در خاک باغچه یا باغ گل سرخ از هریک از مواد آلی اصلی که برای رُشد و پرورش و گلریزان گیاه لازم است ( ازت – اسید فسفوریک – پطاس – آهک ) چه میزان بوسیله بوته‌ها در ضمن سال مصرف شده و اکنون باید جای آنها پُر شود. یک زمین متوسط باید در هر هزار گرم خاکش یک گرم ازت – ۲۰% اسید فسفوریک۳۰ % پطاس و یک گرم آهک داشته باشد.
بنابراین برای جبران کسری‌های سالیانه باید از عوامل حاصلخیز کننده استفاده شود و بطور متوسط برای هر متر مربع زمین می‌توان ۶۰ گرم ازت ( نیترات دو سود ) در نظر گرفته شود و اگر زمین از حیث مواد آهکی نیز فقیر باشد کافی است که در هر ۴ سال یک مرتبه برای هر متر مربع ۳۰۰ گرم آهک به زمین داد، ولی باید متوجه بود که بدون وجود مقدار لازم کود حیوانی در خاک به تنهایی نمی توان از استعمال و مصرف کودهای شیمیایی نتیجه قطعی و موثر بدست آورد.
کود حیوانی گذشته از آنکه مواد لازم مانند ازت و پطاس را در خاک فرهم می سازد، وضعیت آنرا از نظر ساختمان فیزیکی نیز اصلاح می نماید، زیرا بوسیله کود حیوانی است که اگر خاک سنگین یا خیلی سبک باشد می تواند آنرا تغییر داده و برای پرورش گیاه مساعد سازد.
ادامه دارد…
