گیاه خوش‌عطر و پرخاصیت ریحان در میان سبزی‌ها بسیار پرطرفدار است. اگر شما هم طرفدار ریحان هستید، می‌توانید از کاشتن آن و چیدنش درست قبل از استفاده لذت زیادی ببرید.
نوعی از ریحان که بیشترین احتمال را دارد در فروشگاه پیدا کنید، ریحان سبز است که متراکم بوده و طول آن به 45 تا 61 سانتیمتر می‌رسد. بوته‌های پر رنگ ریحان بنفش، به باغچه یا باغ شما رنگ می‌دهد و بیشتر مورد توجه گل‌کاران قرار می‌گیرد. مانند ریحان سبز می‌توانید از آن استفاده کنید، ولی بدانید که شیرینی کمتری دارد. با خیساندن آن در سرکه سفید، رنگی زیبا به سرکه دهید. تعداد گونه‌ها و انواع ریحان پیوسته در حال افزایش است.
ریحان‌های لیمویی عطری شبیه عطر مرکبات به باغچه و آشپزخانه می‌دهد و ریحان تایلندی طعمی شبیه به شیرین‌بیان دارد. همچنین گونه‌هایی هستند که طعمی شبیه دارچین دارند و انواعی که دارای برگهای ریز هستند. ریحان برگ کاهویی هم در میان انواع دیگر طرفدار زیادی دارد.
مراقبت از ریحان
ریحان را در خاک حاصل‌خیز باغچه یا باغ‌تان بکارید که حداقل 6 ساعت در روز، نور خورشید دریافت می‌کند. آمادگی خاک برای کاشت یکی از مسائل بسیار مهم در پرورش گیاهان است. بعد از 6 هفته که از رشد ریحا‌‌ن‌ها گذشت، سر آنها را بگیرید تا ساقه‌های جانبی رشد کنند و گیاه زود گل ندهد. اگر ساقه‌های گل روییدند، کافی است آنها را بچینید.
ریحان به رطوبت ثابت و خاک گرم احتیاج دارد تا خوب محصول بدهد، بنابراین باید از مالچ استفاده کنید. در مناطق سرد، مالچ دهی به خاک را به تاخیر بیندازید تا دمای خاک به بین 10 تا 15 درجه سانتیگراد برسد. وقتی دمای خاک در تابستان به سرعت افزایش پیدا می‌کند و خاک زود رطوبت خود را از دست می‌دهد، می‌توانید مالچ را زود‌تر اضافه کنید.
ریحان گیاهی گرمادوست و حتی به سرمای ملایم هم حساس است؛ اگر پیش‌بینی شده که دما زیر منفی 1 درجه سانتیگراد می‌رود، باقی محصول خود را برداشت کنید.
ریحان دچار آفات کمی می‌شود، ولی گه‌گاهی آفتی عمومی مثل شته، سوسک ککی و سوسک ژاپنی به آن می‌زند. با استفاده از شلنگ باغبانی شته‌ها را از روی ریحا‌‌ن‌ها بشویید. برای اینکه اجازه ندهید ریحانهایتان را سوسک ککی بخورد، گیاهان خود را با پارچه‌ای نازک بپوشانید. اگر مشکل جوانه‌های جدیدتان حلزون‌ها هستند، تکه‌ای از جنس مس می‌تواند مفید باشد.
بیماری‌های گیاه ریحان مساله مهمتری هستند. پژمردگی قارچی ریحان (بیماری گیاهی به ویژه در گوجه فرنگی و موز که عامل آن قارچی از جنس Fusarium است) که اولین بار در اوایل دهه 1990 شناسایی شد، از دانه‌های مبتلای وارد شده از ایتالیا بود. علائم آن شامل پژمرگی و افتادن ناگهانی برگ‌ها است که اغلب با لکه‌های تیره روی ساقه همراه است و در دماهای بالای 26.5 درجه سانتیگراد رخ می‌دهد.
اگر متوجه این علائم شدید، سریع گیاه مبتلا و تمام خاک اطراف ریشه آن را بیرون بیاورید و آن را دور بیندازید. اگر بخشی از باغچه‌تان مبتلا شده، خاک را همراه با وسایل باغبانی خود پراکنده نکنید؛ زیرا باعث انتشار بیماری می‌شود و ریحانهایتان را در گلدان و ظروف دیگر بکارید. همچنین می‌توانید از گونه‌ای ریحان به نام «Nufar» استفاده کنید که به این قارچ مبتلا نمی‌شود.
ریحان به نوعی از پوسیدگی باکتریایی نیز حساس است که در هوای سرد و مرطوب و اواخر فصل، روی ساقه‌ها و خوشه برگ‌ها ظاهر می‌شود. راه کنترل این بیماری؛ کشت ریحان در خاکی که خوب زهکش شود، فاصله دادن بین گیاهان (تا بعد از باران خشک شوند) و جدا کردن ریحان‌های مبتلا از گیاهان سالم است.
برداشت و ذخیره سازی
ریحان تازه، بهترین طعم را دارد. بهترین زمان برای برداشت، درست زمانی است که گیاه شروع به شکوفه کردن می‌کند، قبل از اینکه گل‌های آن بشکفند.
وقتی 6 جفت برگ روی ساقه ریحان وجود داشته باشد، گلدهی آغاز می‌شود. برای اینکه بیشترین محصول را در هر گیاه داشته باشید، در هر بار برداشت فقط 2 برگ روی ساقه باقی بگذارید و اجازه ندهید بیشتر از 4 جفت برگ روی ساقه آن برویند. همچنین می‌توانید هر 3 هفته یکبار کل گیاه را برداشت کنید؛ به این‌صورت در انتهای فصل، بین 12 تا 14 ساقه جانبی خواهید داشت.
ریحان را در انتهای روز برداشت کنید تا به مدت طولانی‌تری تازه بماند. اگر این گیاه را در کیسه‌ای منفذ دار و در دمای حدود 15.5 درجه سانتیگراد نگه دارید، بین 10 تا 14 روز سالم و تازه باقی می‌مانند. برعکس ریحان‌هایی که در یخچال نگه داشته می‌شوند، تنها 2 تا 3 روز دوام می‌آورند. همچنین می‌توانید ساقه‌های ریحان را در گلدانی در آشپزخانه خود نگه دارید تا برای طبخ غذا نزدیک دست‌تان باشند. اگر از این ساقه‌ها در کنار گل‌های‌تان استفاده می‌کنید، هر چند روز یکبار آب آنها را عوض کنید.
برای اینکه طعم ریحان خشک شده به بهترین نحو حفظ شود، آن را در فریزر نگه دارید. برای اینکه بتوانید این گیاه را سریع فریز کنید، تمام بوته آن را خشک کنید و در کیسه‌های پلاستیکی بدون هوا قرار دهید. برای خشک کردن ریحان، برگ‌ها را از ساقه جدا کرده و در محلی که سایه و در مسیر باد باشد، پخش کنید. بعد از 3 تا 4 روز آنها را بررسی کرده و اگر به آسانی بین انگشتان‌تان خرد نشدند، با فر کامل خشکشان کنید؛ در غیر این‌صورت ممکن است موقع ذخیره سازی رنگ‌شان سیاه یا قهوه‌ای شود. از کمترین درجه حرارت فر استفاده کرده و در آن را کمی باز بگذارید، برگ‌ها را برگردانید تا همه جای‌شان خشک شود و مدام آنها را چک کنید.
